Η ΗΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821

Με την εργασία μου αυτή αναλαμβάνω να σας ξεναγήσω στην πολυκουρασμένη άγνωστη γη των πατέρων μας, στις ανόθευτες πηγές της ιστορίας του τόπου μας, έχοντας για βοηθό μου στο έργο μου αυτό τη γραπτή ιστορική παράδοση, αλλά και την άγραφη, που κύλησε από στόμα σε στόμα των γενεών που έζησαν στον τόπο αυτόν, σαν θρύλος, σαν μύθος, σαν παραμύθι και ακόμη πράξεις και σκέψεις των ανθρώπων που έζησαν στους χρόνους της Τουρκοκρατίας, κάτω από την αέναη εναλλαγή του αδάμαστου και παμφάγου χρόνου και της ιστορίας.

Δεν γράφω ιστορία. Επιχειρώ συγκέντρωση πολύτιμου ιστορικού υλικού που βρίσκεται σε διάφορες αξιόπιστες πηγές. Αναφέρομαι δε μόνον σε ό,τι αφορά στην «προσφορά της Ηλείας στα χρόνια του ιερού αγώνα του 1821».

Στο χώρο αυτό, ως γνωστόν, σημειώθηκαν στο πέρασμα του χρόνου, προ Χριστού και μετά Χριστόν, πολλά και αξιοσημείωτα ιστορικά γεγονότα.

Η Αρχαία Ήλιδα, η Πίσσα, η Ανδραβίδα, η Ολυμπία, η Γαστούνη είναι αρχαιολογικοί και ιστορικοί χώροι.

Σημαντική και πολύτιμη υπήρξε η προσφορά της περιοχής αυτής και στους αγώνες για την αποτίναξη της πολύχρονης Τουρκικής σκλαβιάς.

Όπως δε θα αποδειχθεί μέσα από τα γεγονότα της εργασίας μου ότι στον τόπο αυτόν οι κάτοικοι όχι μόνο δεν υστέρησαν έναντι της προσφοράς άλλων περιοχών της πατρίδας μας, αλλά αντίθετα απέδειξαν θάρρος και αποφασιστικότητα και απρόσμενη αντοχή.

Ξεσηκώθηκαν με το πρώτο σάλπισμα και πολέμησαν παλικαρίσια τους Τούρκους, Αλβανούς και Αράπηδες, μολονότι το πεδινό του εδάφους διευκόλυνε μαζικές κινήσεις των εχθρικών δυνάμεων.

Το πολύτιμο όμως τούτο υλικό, σκόρπιο στις ιστορικές μελέτες, διακεκριμένων ιστορικών μας, καθώς και στα απομνημονεύματα πολεμιστών της Επανάστασης, ατόφιο κατά την κοινή έκφραση, πράγμα φυσικό βέβαια, και έτσι μάλλον χάνει την σφαιρικότητά του και την αξία του.

Έπειτα στην Ιστορία που διδάσκεται στα σχολεία μέσης και δημοτικής εκπαίδευσης δεν περιλαμβάνονται στη διδασκόμενη ύλη αξιοσημείωτα γεγονότα φιλοπατρίας και αυτοθυσίας γενναίων αγωνιστών, σε σημείο που να προκαλείται εύλογο το παράπονο των Ηλείων.

Η Ηλεία στην Τουρκοκρατία δεν ήταν ένας άσημος νόμος, ώστε να τον αγνοήσουν οι περιηγητές και ιστορικοί. Ήταν ένας σπουδαίος νόμος με δημόσιες αρχές των Τούρκων, με δημογέροντες, με σπουδαίο εμπόριο και με αρκετό πληθυσμό.

Οι δυσκολίες της ζωής δυναμώνουν την προσπάθεια και κάνουν τους ανθρώπους ευρηματικούς, επινοητικούς. Δεν τους ταιριάζουν άκρατοι ενθουσιασμοί, γίνονται ρεαλιστές και προσεκτικοί, δύσκολα ενθουσιάζονται από πρόσκαιρες υποσχέσεις για ευχέρειες στη ζωή, μα γίνονται αποφασιστικοί και ανυποχώρητοι όταν πρόκειται να ενεργήσουν.

Αυτά φαίνονται σε όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας.

Περιμένουν με υπομονή, ωριμάζουν οι καιροί και η Ηλεία πρωτοστατεί στην πνευματική και την υλική προετοιμασία της Πατρίδας, ώσπου να έρθει η ώρα για το μεγάλο γεγονός της Ανάστασης του Γένους.