ΟΙ ΒΙΟΙ ΤΩΝ ΠΛΕΟΝ ΕΞΑΙΡΕΤΩΝ ΖΩΓΡΑΦΩΝ. ΓΛΥΠΤΩΝ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ

Η ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΤΩΝ ΒΙΩΝ ΤΟΥ ΒΑΖΑΡΙ αποσκοπεί στο να κάνει προσιτό στη γλώσσα μας ένα κείμενο μεγάλης αξίας για όσους ενδιαφέρονται για την ιταλική τέχνη αλλά και για την ίδια την ιστορία της επιστήμης. Δε θα είχε κανένα νόημα να αναφερθεί κανείς εδώ διεξοδικά στη σημασία του συγγραφικού έργου του Βαζάρι. Οι λιγοστοί Έλληνες αναγνώστες που ενδέχεται να θελήσουν να διαβάσουν αυτό το βιβλίο γνωρίζουν ήδη εκ των προτέρων σε γενικές γραμμές τι παίρνουν στα χέρια τους. Επομένως, λίγες παρατηρήσεις αρκούν σ' αυτό το γενικό επίπεδο.
Ο Βαζάρι είναι μια σημαντική πηγή για την ιταλική τέχνη του 15ου και του 16ου αιώνα, τόσο με την έννοια ότι γνώριζε προσωπικά τους καλλιτέχνες της δικής του γενιάς και πολλούς από τους μεγαλύτερους που δούλευαν ακόμα στα χρόνια 1530-1568, όσο και με την έννοια ότι είχε δει προσωπικά ένα μεγάλο ποσοστό των μνημείων και των έργων των προηγούμενων περιόδων για τις οποίες έγραψε. Βέβαια, ο Βαζάρι ανδρώνεται ουσιαστικά όταν η αναγέννηση, με την κυριολεκτική σημασία του όρου, έχει πια τελειώσει. Ο μανιερισμός που ακολουθεί αποτελεί την άρνησή της. Τόσο όμως στο επίπεδο της καλλιτεχνικής πρακτικής όσο και της θεωρίας της τέχνης δεν υπάρχει αναγκαστικά παντού μια τομή ανάμεσα στην αναγέννηση και στο μανιερισμό. Υπάρχουν και συνέχειες, μερικές εκ των οποίων, ως γνωστόν, φτάνουν μέχρι τον 18ο-19ο αιώνα. Σίγουρο είναι ότι ο τρόπος με τον οποίο βλέπει τα πράγματα ο Βαζάρι βρίσκεται κοντά στην αναγέννηση χωρίς ν' ανήκει πια σ' αυτήν. Χρειάζεται λοιπόν ιδιαίτερη προσοχή για να μη θεωρηθούν άμεση "πηγή" τα όσα γράφει ο καλλιτέχνης απ' το Αρέτσο για τα φαινόμενα που προηγούνται της δικής του εποχής. Οι Βίοι παραμένουν ένα πρωταρχικής σημασίας τεκμήριο της ιστοριογραφίας του μανιερισμού και της ερμηνείας της παλαιότερης τέχνης στη δική του θεωρητική βάση. [...]