Η ΑΛΗΘΙΝΗ ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ

Πρόλογος του συγγραφέα στην τρίτη έκδοση

Για τρίτη φορά εκδίδεται η «Αληθινή απολογία του Σωκράτη» και νομίζω, πως δεν είναι άσκοπο να πω δυο λόγια πληροφοριακά για το πνεύμα και για το σκοπό του βιβλίου.

Η «Απολογία» γράφτηκε στα 1931 σαν ένα είδος διαμαρτυρίας ενάντια στην τοτεσινή «δημοκρατία» του ιδιωνύμου, του Καλπακιού και των διαφόρων στρατιωτικών κινημάτων, που είχανε κατακουρελιάσει τις συνταγματικές ελευθερίες του πολίτη κι είχανε διαφθείρει ολάκερο το δημόσιο βίο της χώρας και προετοιμάσει τη διχτατορία της 4ης Αυγούστου.

Η τυραννία αυτής της μαύρης εποχής κι αργότερα των δυο ξενικών κατόχων ίσαμε σήμερα, κάνουνε τη σάτιρα της «Απολογίας» τόσο επίκαιρη τώρα, όσο είτανε και τον καιρό που γράφτηκε.

Μερικοί νομίσανε, πως με τούτο το έργο «υβρίζεται» η αρχαία Ελλάδα κι ο μεγάλος της  φιλόσοφος, ο Σωκράτης. Λάθος. Με το πρόσχημα της αρχαίας Ελλάδας και της σωκρατικής φιλοσοφίας σατιρίζεται η σημερινή αντιδραστική Ελλάδα κ’ η «κοινή γνώμη» του κοπαδιού, των «προδομένων ελλήνων» (όπως θάλεγε ο Σολωμός) που η κυρίαρχη τάξη τούς τυφλώνει τόσο πιτήδεια, ώστε να μη μπορούνε να βλέπουνε και να κατανοούνε την πραγματικότητα.

Όσο για το Σωκράτη, νομίζω, πως «αθωώνεται» κάνοντάς τον ν’ αναγνωρίζει στο τέλος της ζωής του τις ζημιές της ιδεαλιστικής του φιλοσοφίας.

Αν τώρα κείνοι που καταδικάσανε το Σωκράτη είτανε «δημοκρατικοί» κι αυτός «ολιγαρχικός», η διαφορά είναι τυπική κι όχι ουσιαστική. Κατά βάθος πιστεύανε τα ίδια πράματα. Τον καταδικάσανε λοιπόν από παρεξήγηση.

Για να ζωντανέψω την πολιτική, την κοινωνική και την πνευματική κατάσταση των Αθηνών της παρακμής, προσπάθησα να μεταφέρω τα περασμένα στα τωρινά και για να δείξω την ομοιότητά τους έκανα χρήση των αναχρονισμών. Πέτυχα, δεν πέτυχα – το αποτέλεσμα έχει το λόγο.

Η «Απολογία» μεταφράστηκε ρούσικα και τυπώθηκε σε 10.000 αντίτυπα, που εξαντληθήκανε σε πέντε μέρες. Τέλη του 1932 ο εκδοτικός οίκος του Βερολίνου «Neue deutscher Verlag» είχε κλείσει συμφωνία με τον συν. Κ. Καραγιώργη (που είχε δημοσιέψει ένα κομμάτι της «Απολογίας» σε κάποιο λογοτεχνικό περιοδικό) να μεταφράσει ολάκερο το έργο. Μα η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία ματαίωσε φυσικά την πραγμάτωση της συμφωνίας.

Αθήνα, Μάρτης του 1946

Κ. ΒΑΡΝΑΛΗΣ